Η φιλοσοφία του διαλογισμού στον ορθόδοξο ασκητισμό

          βίντεο

 

Περιγραφή του βίντεο

 Υποβάλλοντας σε κάποιες πειθαρχίες το σώμα και το νου μας, αναπτύσσουμε την εσωτερική ισορροπία, αυτοδιάθεση, αρμονία και γαλήνη. Αναπτυσσόμαστε πνευματικά, πλησιάζοντας το Θεό.

                                                   Συζήτηση για το βίντεο

         Άννα-Μαίρη
         O διαλογισμός όσον αφορά την ψυχολογία είναι αντίθετος με το χριστιανισμό; Δηλαδή απαγορεύεται κάποιος να κάνει διαλογισμό όταν είναι χριστιανός; Εγώ παλιότερα έκανα διαλογισμό αλλά στη συνέχεια σταμάτησα γιατί μου είπαν ότι δεν είναι καλό ... Πάντως μπορώ να πω ότι ηρεμούσα κατά κάποιο τρόπο.. η μήπως νόμιζα ότι ηρεμούσα ;; Μπορεί κάποιος να μου πει αν τελικά είναι σωστό να κάνουμε διαλογισμό;

         Κίμων
         Αν θες να ακολουθείς την Εκκλησία, να μην κάνεις διαλογισμό, καθότι δεν τον δέχονται. Αν θες να ακολουθείς τον Θεό, να κάνεις.

         Kostas Kostopoulos
         Διαλογισμός και Χριστιανισμός είναι δύο πράγματα αντίθετα.
         Ο διαλογισμός έχει τις ρίζες του στις εκ της Ασίας θρησκείες. Εκεί που σου λένε πως Θεός είναι το όλον και εσύ είσαι μέρος του όλον αυτού, άρα κομμάτι του Θεού.
         Στο Χριστιανισμό υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ Ακτίστου (που είναι ο Θεός) και Κτιστού (που είναι το σύμπαν και ό, τι περιέχεται σε αυτό).
         Σκοπός του ανθρώπου είναι η κατά χάρη θέωσή του και όχι η χωρίς Θεό θεοποίησή του, όπως, κατά τη γνώμη μου, επιχειρείται μέσω των διάφορων ανατολικών θρησκειών.

         Αν χρησιμοποιήσεις το διαλογισμό για να έλθεις σε αυτογνωσία, αν δεν μπλέξεις με πνευματικά όντα που θα υποδύονται κάποια πρόσωπα που εσύ ίσως να επιθυμείς να συναντήσεις, ενδέχεται να ανακαλύψεις μέσα σου τον πεπτωκότα άνθρωπο, αυτό που κατάντησε ο άνθρωπος μετά τη διακοπή της κοινωνίας του με το Δημιουργό του.
         Αντιθέτως, ο άνθρωπος, μέσω της προσευχής έρχεται σε κοινωνία με το αρχέτυπο του ανθρώπου, που είναι ο Ιησούς Χριστός.

         Ο διαλογισμός απευθύνεται στο νου και το σώμα του ίδιου του ανθρώπου, ενώ η προσευχή απευθύνεται από την καρδιά του ανθρώπου στον Θεό.

         Το ένα ενδυναμώνει τον εγωισμό του ανθρώπου, ενώ το άλλο τον υπερβαίνει για να συναντήσει το απόλυτο.

         Καμιά σχέση επομένως μεταξύ διαλογισμού και προσευχής.

         Κίμων
         " Ο διαλογισμός έχει τις ρίζες του στις εκ της Ασίας θρησκείες."
         Ο χριστιανισμός είναι εκ της Ασίας. Είναι εκ της Μικράς Ασίας. Δεν δημιουργήθηκε στο United States of America, ή από τον Παβλόφ ή τον Σκίνερ (μπιχεβιοριστές ψυχολόγοι). Δεν ήρθε από τη δυτική κουλτούρα, μα από την θρησκευτική κουλτούρα την οποία εμείς χάσαμε.

         «Εκεί που σου λένε πως Θεός είναι το όλον και εσύ είσαι μέρος του όλον αυτού, άρα κομμάτι του Θεού.»
         Αυτό σου λέει κι ο χριστιανισμός: πως ο Θεός βρίσκεται στην καρδιά σου. Συνεπώς ο άνθρωπος είναι μια προέκταση του Θεού, βγήκε από τον Θεό και συνεχίζει να τον έχει μέσα του.
         Σύμφωνα με τον χριστιανισμό, ο Θεός υπάρχει στην πλάση, γιατί υπάρχει μέσα στα δημιουργήματά του. Πού; Μες στον άνθρωπο υπάρχει σίγουρα στην καρδιά του. Κι αυτός που θα κοιτάξει στην καρδιά του, θα τον βρει. Εξού και η έμφαση από τον Χριστό στην ανιδιοτελή αγάπη.
         Αν νομίζεις ότι οι ανατολικές θρησκείες λένε ότι ο Θεός είναι το αριθμητικό σύνολο της φύσης και εμείς είμαστε το αριθμητικό μέρος του συνόλου, τότε σφάλλεις. Δεν είναι θέμα αριθμητικής. Είναι θέμα διάστασης. Ο Θεός βρίσκεται στον Ουρανό, είναι όμως οργανικά συνδεδεμένος με το καθετί στην Πλάση, γιατί τα πάντα προέρχονται από αυτόν. Τόσο στον χριστιανισμό όσο και στις «ανατολικές». Γι' αυτό κι ο Χριστός λέει πως ό,τι κάνεις και στον μικρότερο των ανθρώπων, το κάνεις στον Ίδιο. Που σημαίνει ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μέρος Αυτού. - - Όχι όμως αριθμητικά, όπως μεταξύ αριθμητικού συνόλου και μέρους αυτού.

         «Στο Χριστιανισμό υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ Ακτίστου (που είναι ο Θεός) και Κτιστού (που είναι το σύμπαν και ό, τι περιέχεται σε αυτό).»
         Και στις ανατολικές επίσης υπάρχει σαφής διαχωρισμός. Για αυτό και λατρεύεται ο Διδάσκαλος, ο οποίος γίνεται αντιληπτός ως κάποιος που βιώνει και εκφράζει και ακόμα και μεταδίδει (στον πιστό ή τον μαθητή) το Απόλυτο, σε πλήρη αντιδιαστολή με το Σχετικό, που είναι «η κοιλάδα του θανάτου» στην οποία εμείς ζούμε.
         Ο Διδάσκαλος ζει στο Απόλυτο, στην Αθανασία, στην Αιώνια Ζωή, ενώ ο κοινός άνθρωπος ζει στον κόσμο της φθοράς. Ένας σαφής διαχωρισμός.
         Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει γέφυρα μεταξύ των κόσμων. Αν τη βρεις, αν τη διαβείς, μπορείς να πας από τον ένα στον άλλον.
         Ποιοι είναι αυτοί που διαβαίνουν αυτή τη γέφυρα; Και στις δυο θρησκείες χαρακτηρίζονται ως «άγιοι».
         Μια σαφής όμως διαφορά μεταξύ χριστιανισμού και άλλων θρησκειών είναι πως ο χριστιανισμός δέχεται έναν διδάσκαλο ενώ οι άλλες θρησκείες δέχονται η καθεμιά τους περισσότερους από έναν.

         «Σκοπός του ανθρώπου είναι η κατά χάρη θέωσή του και όχι η χωρίς Θεό θεοποίησή του, όπως, κατά τη γνώμη μου, επιχειρείται μέσω των διάφορων ανατολικών θρησκειών.»
         Κάνεις σαφές λάθος. Και κάνεις καλά που λες «κατά τη γνώμη μου», γιατί είναι η γνώμη σου όντως –δηλαδή η γνώμη αυτών που δεν γνωρίζουν αλλά προπαγανδίζουν. Ο άνθρωπος όντως δέχεται θεία ενέργεια από τον Θεό ή φορείς αυτού (σύμφωνα με εσάς από τον Χριστό, αν όχι και από τους αγίους, σύμφωνα με εμάς από διαφόρους διδασκάλους).
         Σε μένα πέρασε Άγιο Πνεύμα μέσα από τον διδάσκαλό μου που με τράβηξε στον Ουρανό. Αυτό λέγεται «η χάρη του γκούρου (διδασκάλου)», ενώ εσείς το λέτε «η χάρη του Χριστού», εφόσον ο Χριστός είναι ο μόνος διδάσκαλος που εσείς θεωρείτε ότι εμπεριέχει τη θεία χάρη και μπορεί να την περνά στις ψυχές των ανθρώπων.

         «Αν χρησιμοποιήσεις το διαλογισμό για να έλθεις σε αυτογνωσία, αν δεν μπλέξεις με πνευματικά όντα που θα υποδύονται κάποια πρόσωπα που εσύ ίσως να επιθυμείς να συναντήσεις, ενδέχεται να ανακαλύψεις μέσα σου τον πεπτωκότα άνθρωπο, αυτό που κατάντησε ο άνθρωπος μετά τη διακοπή της κοινωνίας του με το Δημιουργό του.»
         Το να συναντήσεις τον εαυτό σου δεν σημαίνει να λατρέψεις τον εαυτό σου. Σημαίνει απλά να γνωρίσεις τον εαυτό σου.
         Η θεία ενέργεια δεν θα σου έρθει από τον εαυτό σου, χρειάζεται όμως αυτογνωσία πριν φτάσεις στο θείο. Διότι είναι μετασχηματίζοντας και μεταμορφώνοντας την ψυχή σου που γίνεσαι άξιος για το θείο. Στο χριστιανισμό και σε όλες τις θρησκείες.
         Αν κάνεις διαλογισμό, μπορεί να δεις ασώματες ψυχές; Ακριβώς όπως μπορείς να δεις ενσώματες ψυχές στην εγρήγορσή σου. Αν δεν είναι «δαιμονικό» να βλέπεις ενσώματες ψυχές, γιατί να είναι «δαιμονικό» να βλέπεις ασώματες ψυχές;
         Το να βλέπεις κάποια ψυχή δεν σημαίνει ότι τη λατρεύεις κιόλας. Τόσο για τον υλικό κόσμο (όπου είναι ενσώματη) όσο και για τον άυλο κόσμο (όπου είναι ασώματη).

         «Αντιθέτως, ο άνθρωπος, μέσω της προσευχής έρχεται σε κοινωνία με το αρχέτυπο του ανθρώπου, που είναι ο Ιησούς Χριστός.»
         Η προσευχή δεν είναι κάτι αντίθετο με τον διαλογισμό. Μπορείς να κάνεις διαλογισμό και να προσεύχεσαι εκείνη την ώρα. Μπορεί να κάνεις διαλογισμό και να βλέπεις αγγέλους ή δαίμονες. Μπορεί να είσαι προσευχόμενος χριστιανός και να βλέπεις αγγέλους ή δαίμονες. Όμως αυτές είναι, σε όλες τις θρησκείες, ακραίες περιπτώσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν προσεύχονται ή διαλογίζονται, δεν βλέπουν ούτε αγγέλους ούτε δαίμονες. Ο διαλογισμός είναι ένας τρόπος ψυχικής συγκέντρωσης και επαφής με την ψυχή σου. Όχι με την ψυχή σου ως τον «Θεό», απλά με την ψυχή σου, με τον ψυχισμό σου, με τα συναισθήματά σου, με το είναι σου, με τα προβλήματά σου, με τις ελπίδες σου, με τους πόθους και τα αδιέξοδά σου. Αυτή η δυνατότητα που τους δίνεις να εκφραστούν στη συνείδησή σου αναπτύσσει την αυτογνωσία σου και σε χαλαρώνει, καθώς εκτονώνονται οι ψυχολογικές εντάσεις. Γι' αυτό και ο διαλογισμός χρησιμοποιείται ως εργαλείο εσωτερικού εξαγνισμού από προοδευτικά σκεπτόμενους ψυχολόγους. Και οι ωφέλειές του, τόσο του διαλογισμού όσο και της γιόγκα, δηλώνονται σύσσωμα από επιστημονικές ενώσεις εδώ:
         http://www.youtubetranslations.gr/Yoga_benefits.htm

         Γι' αυτό άλλωστε και έχει η 21η Ιουνίου οριστεί από τα Ηνωμένα Έθνη ως Παγκόσμια Ημέρα Γιόγκα.

         «Ο διαλογισμός απευθύνεται στο νου και το σώμα του ίδιου του ανθρώπου, ενώ η προσευχή απευθύνεται από την καρδιά του ανθρώπου στον Θεό.»
         Η καρδιά δεν είναι ξέχωρη από το νου και το σώμα. Είναι μέσα στο σώμα. Είναι και μέσα στο νου επίσης, για αυτό κάποιες διαθέσεις σου μπορούν να είναι στοργικές και άλλες όχι.
         Ασφαλώς η καρδιά είναι μια ιδιαίτερη ποιότητα ή διάσταση της ύπαρξής σου, η οποία αναμειγνύεται με άλλα σου μέρη (νου και σώμα). Μα το να δουλεύεις τα άλλα δεν αποκλείει την καρδιά. Αντίθετα, γνωρίζεις καλύτερα την καρδιά σου όταν προσεγγίζεις το νου και το σώμα με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να κάνουν χώρο για την συνειδητοποίηση και έκφραση της καρδιάς.
         Να ένα παράδειγμα: Ήμουν στην Ινδία και έκανα διαλογισμό στη φλόγα ενός κεριού (όπως περιγράφω την τεχνική εδώ και στις "Ερωταποκρίσεις" εδώ), και, καθώς ο νους μου συγκεντρώθηκε πολύ, είχα ένα όραμα της Σταύρωσης του Χριστού. Αυτό συμβαίνει διότι ο νους τιθασεύεται προκειμένου να κοιτάξει εσωτερικά, όπου μπορεί να βρει τον Χριστό. Συνεπώς η σωστή στάση προς τον νου –η τιθάσευσή του– αναπτύσσει την καρδιά και το πνεύμα. Γιατί υπάρχει ένας χώρος όπου καρδιά, σώμα, νους και πνεύμα δεν διαφέρουν, μα όλα έχουν πνευματοποιηθεί.
         Αυτός είναι ο χώρος της υπέρβασης του θνητού, της αγιότητας. Εκεί, και ο νους ακόμα είναι αθάνατος.
         Όταν είναι αθάνατος, λέγεται θείος νους.

         «Το ένα ενδυναμώνει τον εγωισμό του ανθρώπου, ενώ το άλλο τον υπερβαίνει για να συναντήσει το απόλυτο.»
         Το σώμα δεν είναι απαραίτητα ο «εγωισμός» του ανθρώπου. Μπορεί να γίνει «ο ναός του Θεού», αν το προσεγγίσεις με τον σωστό τρόπο, δηλαδή σε συντονισμό με τον Θεό που βρίσκεται μέσα σου.
         Το ίδιο και με τον νου. Ο νους των αγίων δεν είναι σαν τον νου του κοινού ανθρώπου.
         Ο διαλογισμός παρέχει τρόπους εκπαίδευσης του νου στο να συγκεντρώνεται προς τα μέσα, και να αποκτά επίγνωση όλων των άλλων πραγμάτων που υπάρχουν πέρα από την ύλη – είτε πρόκειται για εσωτερικές διαθέσεις είτε για τον δικό σας διδάσκαλο, είτε για άλλο διδάσκαλο, είτε για ψυχικά όντα. Όμως το σύνηθες είναι να αποκτάς επίγνωση βασικά του υποσυνειδήτου σου, που είναι οι ψυχολογικές σου διαθέσεις και ροπές, και μόνο σε προχωρημένους διαλογιστές, του ασυνειδήτου (άλλες ψυχές σε έναν κοινό συνειδησιακό χώρο).
         Τον δε διδάσκαλο θα τον βιώσει μόνο η στοργική ψυχή, ενώ οι εγωιστικές ψυχές θα παραμείνουν με το εγώ τους, μέχρι να έρθει η σωστή για αυτές ώρα.
         Και, ασφαλώς, για να βιώσεις τον διδάσκαλο πρέπει πρώτα να έχεις διδάσκαλο. Είναι δυνατό να βιώσεις κάποιο διδάσκαλο και χωρίς να τον ξέρεις, μα αυτές είναι σπάνιες περιπτώσεις. Καμιά φορά ο Χριστός, ή ο δικός μου διδάσκαλος, εμφανίζονται σε ανθρώπους που δεν τον ξέρουν. Μα το σύνηθες είναι να μην τον βιώνεις ακόμα κι όταν είσαι μαθητής του. Γιατί δεν φτάνει να είσαι τυπικά μαθητής, πρέπει η υπέρβαση του εγώ σου να είναι ο σκοπός σου.
         Όταν δεις το αθάνατο φωτεινό σώμα του, στο διαλογισμό ή (συχνότερα) μέσα στον ύπνο σου, αντιλαμβάνεσαι ότι έχεις μπει στην οδό που σε οδηγεί στην υπέρβαση.

         «Καμιά σχέση επομένως μεταξύ διαλογισμού και προσευχής.»
         Ο διαλογισμός μπορεί να οδηγήσει στην προσευχή. Μπορεί επίσης να οδηγήσει στην καρδιά, δίχως προσευχή. Επίσης ο διαλογιζόμενος μπορεί να προσεύχεται σε άλλες ώρες όπου δεν διαλογίζεται. Ο διαλογισμός αφορά βασικά τη συγκέντρωση του νου και την εσωτερίκευσή του. Απ' εκεί και πέρα η προσευχή είναι ένα από αυτά που μπορούν να συμβούν κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης. Δεν είναι το μόνο, ούτε και χρειάζεται να είναι.

         Κώστας
         Τώρα είδα την απάντησή σου, θα φροντίσω να απαντήσω σε όλα τα σημεία, όπως τα ανέλυσες. Βέβαια, θα γράψω την απάντησή μου εδώ διότι σε εκείνο το χώρο δεν μπορώ να γράψω.

         Κώστας
         Κίμων, επειδή έχεις γράψει πολλά και η απάντησή μου θα ήταν αρκετά μακροσκελής αν έπαιρνα μία προς μία τις παραγράφους, θα προσπαθήσω να απαντήσω τελικά σε όλα με ένα γενικό κείμενο.

         Ας ξεκινήσω από αυτό. Γράφεις:

         «Αυτό σου λέει κι ο χριστιανισμός: πως ο Θεός βρίσκεται στην καρδιά σου. Συνεπώς ο άνθρωπος είναι μια προέκταση του Θεού, βγήκε από τον Θεό και συνεχίζει να τον έχει μέσα του.»
         Άλλο πράγμα είναι να κατοικεί σε σένα η χάρις του Θεού και άλλο πράγμα είναι να μοιράζεσαι την ίδια ουσία με το Θεό. Ο άνθρωπος, δια μέσω αυτής της κατοίκησης, γίνεται ναός του ζώντος Θεού.
         Αν ρίξεις στο λάδι νερό, θα δημιουργηθεί ένα υγρό, ένα ρευστό, αλλά ούτε το λάδι γίνεται νερό, ούτε το νερό γίνεται λάδι. Κατά τον ίδιο, ας πούμε, τρόπο, ούτε ο Θεός γίνεται άνθρωπος, ούτε και ο άνθρωπος Θεός.
         Ο άνθρωπος δεν είναι προέκταση του Θεού, δεν είναι μέρος του Θεού. Ο άνθρωπος είναι κτίσμα, είναι δημιούργημα του Θεού. Δεν είναι όμοιος με το Θεό, ούτε κατά τη φύση, ούτε κατά την ουσία. Ο Θεός είναι ακατάληπτος, αχώρητος, άτμητος …..

         Λες πως όποιος κοιτάξει στην καρδιά του, θα βρει το Θεό. Λες επίσης πως «χρειάζεται όμως αυτογνωσία πριν φτάσεις στο θείο. Διότι είναι μετασχηματίζοντας και μεταμορφώνοντας την ψυχή σου που γίνεσαι άξιος για το θείο. Στο χριστιανισμό και σε όλες τις θρησκείες.»

         Θα διαφωνήσω κάθετα με αυτή σου τη διατύπωση και θα πω πως κάτι τέτοιο στο Χριστιανισμό δεν υφίσταται. Και δεν υφίσταται για τον πολύ απλό λόγο.
         Διότι εφόσον αποτελεί προϋπόθεση αυτό που λες πως «χρειάζεσαι αυτογνωσία πριν φτάσεις στο θείο», τότε αυτομάτως η θεώρησή σου αυτή ενοχοποιεί και αποκλείει από τη συνάντηση με το θείο όλους εκείνους που για διάφορους λόγους, είτε εκ γενετής, είτε επειδή συνέβη κάποιο ατύχημα στη ζωή τους, αδυνατούν να έλθουν σε αυτογνωσία. Και μιλώ για ανθρώπους με ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες.
         Αντιθέτως, σύμφωνα με τη Χριστιανική θεώρηση, η κοινωνία με το Θεό δεν είναι απαραίτητα το αποτέλεσμα ή το προϊόν κάποιων νοητικών ή διανοητικών δεξιοτήτων.

         Κίμων
         Γράφεις:
         «Άλλο πράγμα είναι να κατοικεί σε σένα η χάρις του Θεού και άλλο πράγμα είναι να μοιράζεσαι την ίδια ουσία με το Θεό. Ο άνθρωπος, δια μέσω αυτής της κατοίκησης, γίνεται ναός του ζώντος Θεού.»
         Συνεπώς έχουμε δύο καταστάσεις. Στη μία είσαι φοβισμένος, θνητός, περιορισμένος από κάθε άποψη. Αν και έχεις την ίδια ουσία με τον Θεό, λόγω της πρωτογενούς σας ενότητας, δεν τον ζεις όμως μέσα σου. Στην άλλη τον ζεις μέσα σου. Έχεις ξαναφέρει την πρωτογενή ενότητα μέσα σου. Όπως το εκφράζεις: «Ο άνθρωπος, δια μέσω αυτής της κατοίκησης, γίνεται ναός του ζώντος Θεού.» Μέσα στο ζωντανό σου σώμα ζει ο ζωντανός Θεός. Λάδι και νερό έχουν αναμειχτεί (όπως πάντα γίνεται μέσω της βράσης, κάτι που παραβλέπεις. Η βράση σε θρησκευτική γλώσσα είναι η αγάπη για τον Θεό και ο ανάλογος τρόπος ζωής).
         Τι σημαίνει να βιώνεις τον Θεό μέσα σου; Σημαίνει να βλέπεις κάποιον γέρο με γενειάδα και να συζητάς μαζί του – οπότε, κατά ένα τρόπο, άλλο ο Θεός και άλλο εσύ; Όχι βέβαια. Σημαίνει να χαρακτηρίζεσαι, όπως ακριβώς και ο Θεός, από το απεριόριστο. Που εκφράζεται μέσα από την δυνατότητά σου να αντιλαμβάνεσαι τα έγκατα της ψυχής σου, να βλέπεις τον κόσμο των δαιμόνων, να βλέπεις τον κόσμο των αγγέλων, να βλέπεις το θείο Φως και να απορροφάσαι από αυτό και να το αφομοιώνεις ζωντανό μέσα σου, να ξεπερνάς τους χωροχρονικούς σου περιορισμούς βλέποντας το παρελθόν και το μέλλον, να εμφανίζεσαι με το πνευματικό, αιώνιο σώμα σου σε μακρινές αποστάσεις, να αλλάζεις την ύλη – δηλαδή όλα αυτά που αποδίδετε στους άγιούς σας, σε αυτούς που λέτε ότι βιώνουν ζωντανό το θείο ή Άγιο πνεύμα.
         Αυτοί οι άνθρωποι είναι για εμάς τους άλλους η απόδειξη πως μπορούμε να πάμε πέραν μιας αρχικής (και τελικά θεωρητικής) «ουσίας» που μοιραζόμαστε με τον Θεό και να γίνει το πνεύμα του το δικό μας πνεύμα, και να πράττουμε με αυτό το πνεύμα αντί με τον συνηθισμένο περιορισμένο νου.
         Η αφομοίωση από το απεριόριστο και αθάνατο πνεύμα είναι η ίδια η αγιοποίηση. Άγιοι είναι αυτοί που έβρασαν το θείο λάδι και το ανθρώπινο νερό και έφτιαξαν λαδόνερο. Αυτό είναι που μας κάνει να πέφτουμε και να φιλούμε τα πόδια τους και να αισθανόμαστε δέος προς αυτούς, το ότι βιώνουν τον εαυτό τους ως το θείο απεριόριστο πνεύμα μάλλον παρά ένα νου περιορισμένο, ιδιοτελή και νευρωτικό.
         Αυτά τα βλέπουν έτσι και οι δύο θρησκείες. Αντικείμενο και των δύο είναι το λαδόνερο.
         Στο πώς μαγειρεύουμε το τελικό προϊόν μπορεί να υπάρχουν κάποιες μικροδιαφορές μεταξύ θρησκειών, καθώς βέβαια και στο γεγονός πως εσείς βλέπετε ως πλήρως αναμεμειγμένο λαδόνερο (θεάνθρωπο) μόνο τον Χριστό, ενώ εμείς και άλλους διδασκάλους.

         Τώρα, ως προς το θέμα της αυτογνωσίας και το ρόλο της στη θέωση. Η αυτογνωσία για την οποία μιλώ δεν είναι απλά μια διανοητική υπόθεση. Αφορά την επίγνωσή σου για το τι είσαι εσύ, τι είναι ο Θεός, και την προσπάθεια να μειώσεις αυτό το χάσμα μεταξύ σας. Αυτό είναι το αντικείμενο και της χριστιανικής θρησκείας επίσης. Να βιώσεις και συνειδητοποιήσεις ποια είναι τα χαρακτηριστικά σου που σε κρατούν μακριά από τον Θεό (π.χ. λαγνεία, πονηριά, φιλαυτία, σκληρότητα, οτιδήποτε σε ταυτίζει απαράβατα με τον προσωπικό, εγωικό εαυτό), ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Θεού (όπως η αντικειμενική και απρόσκοπτη κατανόηση, η ευρύτητα πνεύματος) και να προσπαθήσεις να ξεπεράσεις τα πρώτα και να οικειωθείς τα δεύτερα.
         Οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει αυτή την προσπάθεια λέμε πως ανοίγει τον εαυτό του προς τη χάρη του Θεού. Δεν θεωρούμε (εμείς ή εσείς) πως ο Θεός αποκτά ζωή μέσα σε εκείνους που δεν προσπάθησαν να του δώσουν ζωή, ξεπερνώντας τον πεπτωκότα εαυτό τους. Αν ήταν έτσι, δεν θα χρειαζόταν και θρησκεία. Θα περιμέναμε πότε θα αποφασίσει ο Θεός να βάλει τον καθένα από εμάς στον Παράδεισο. Τα πράγματα όμως δεν λειτουργούν έτσι. Αμφότερες οι θρησκείες πιστεύουμε πως ο άνθρωπος πρέπει να επιτρέψει στην ψυχή του να μαλακώσει, και στο πνεύμα του να γίνει ταπεινό, ανιδιοτελές και ευρύ, πριν μπορέσει να ανοιχτεί σε αυτό που τον υπερβαίνει –να μπορέσει να «εισέλθει και να κατοικήσει ο Θεός μέσα του».
         Αν οι διάφορες αντιξοότητες της ζωής (όπως οι νοητικές αναπηρίες που αναφέρεις ή ό,τι άλλο) συμβάλλουν σε αυτό τον εσωτερικό μετασχηματισμό βοηθώντας τον άνθρωπο να γνωρίσει, να βιώσει, να ταυτιστεί με εκείνο το μέρος του που δεν είναι ο σκληροπυρηνικός εγωιστής εαυτός του, αλλά η υποκείμενη απεριόριστη ύπαρξη, θεωρούμε πως οι προϋποθέσεις αρχίζουν να υφίστανται για να μπει ο Θεός στη ζωή του – ακόμα κι αν η σοφία αυτή τυχόν δεν μπορεί να εκφραστεί διανοητικά, στην περίπτωση που η ψυχή είναι κλεισμένη σε ένα εγκεφαλικά άρρωστο σώμα.
         Το ότι ο άρρωστος εγκεφαλικά άνθρωπος δεν θα μπορέσει να εκφράσει διανοητικά τον Θεό, ούτε πιθανά στον ίδιο του τον εαυτό, ούτε και στην κοινωνία, όπως έκανε ο Πλάτωνας, ο Πλωτίνος, ο Πυθαγόρας, ο διδάσκαλός μου, και γενικά οι σπουδαίοι άνθρωποι ή θεάνθρωποι, δεν λέει τίποτα για την εσωτερική ποιότητα αυτού του ανθρώπου.
         Ωστόσο, από την άλλη, πρέπει να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε την ποιότητα της διάνοιας που είναι συντονισμένη με το πνεύμα και γι' αυτό μπορεί να εκφράσει πνευματικές αλήθειες, όπου τη συναντάμε, και να μην διώκουμε και απαγορεύουμε τους φιλοσόφους, όπως έκανε ο χριστιανισμός ιστορικά, κηρύσσοντας πως μόνο η ταπεινότητα –και η υπακοή στον δικό μας Θεό και το ιερατείο Του– έχει σημασία κι όλα τα άλλα είναι δαιμονικά.
         Στο κάτω-κάτω, και η θεολογία ένα διανοητικό πεδίο είναι. Οτιδήποτε λες και ισχυρίζεσαι διανοητικό είναι. Κι είναι με τη βοήθεια της διάνοιας που εμείς οι δύο συζητάμε αν η χριστιανική οπτική είναι ή δεν είναι διαφορετική από την ινδουιστική, αυτή τη στιγμή.
         Ο καθένας μπορεί να πει «εκφράζω τη μία και μοναδική αλήθεια, εγώ και κανένας άλλος», μα το πόσο αληθινός ή ταπεινός μπορεί να είναι, μένει να το κρίνουμε.

         Συμπυκνώνω το δεύτερο μέρος της απάντησης στο ακόλουθο: οτιδήποτε σε βοηθά να ξεπεράσεις το περιορισμένο εγώ και να αγγίξεις, διανοητικά, συναισθηματικά ή με οποιονδήποτε τρόπο, το απεριόριστό σου υπόβαθρο, σε βοηθά να έχεις «κοινωνία με τον Θεό».
         Η αυτογνωσία δεν ενέχει αναγκαστικά ή αποκλειστικά τη διάνοια.
         Μα, όταν ο άνθρωπος φέρει και εκφράζει μία διάνοια ή οποία έχει αφομοιώσει και μπορεί να εκφράσει πνευματικές αλήθειες, με θεολογικό ή άλλο τρόπο, αυτή η διάνοια είναι άξια τιμής, και γι' αυτό πρέπει έστω να τη δεχόμαστε, όχι μόνο όταν θεωρούμε ότι είναι η δική μας –ως χριστιανών– μα και είναι (όντως) των αλλόθρησκων ή άλλων.
         Η μόνιμη προσπάθεια να αντιπαραβάλλουμε τον εαυτό μας προς τους άλλους, χαρακτηρίζοντας τη δική μας οπτική ως άγια και ορθή, και ασύμβατη με τη παραπλανημένη δική τους, δεν βοηθά στην αντικειμενική αξιολόγηση της πνευματικής ποιότητας μιας διάνοιας, και υποσκάπτει την ανάπτυξη μιας υγιούς και αρμονικής κοινωνίας και σχέσης μεταξύ ψυχών, δημιουργώντας περιττά συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων που έχουν άλλωστε τα ίδια κίνητρα και στόχους: την ενσωμάτωση της απεριόριστης ζωής, την προσέγγιση του ιερού.

         Υ.Γ. Προσέχω τώρα ότι ενώ σε κάποιο σημείο εξέφρασες τη διαφορά του πεπτωκότα από τον πνευματικά αναγεννημένο άνθρωπο ως τη διαφορά μεταξύ τού να μοιράζεσαι απλά την ουσία, από τη μία, και του να κατοικεί μέσα σου η χάρις του Θεού, από την άλλη,

         «Άλλο πράγμα είναι να κατοικεί σε σένα η χάρις του Θεού και άλλο πράγμα είναι να μοιράζεσαι την ίδια ουσία με το Θεό»

         αλλού λες:

         «Ο άνθρωπος είναι κτίσμα, είναι δημιούργημα του Θεού. Δεν είναι όμοιος με το Θεό, ούτε κατά τη φύση, ούτε κατά την ουσία. Ο Θεός είναι ακατάληπτος, αχώρητος, άτμητος …..»

         Λοιπόν ας σε ρωτήσω το εξής:
         Είναι το γλυπτό της ίδιας ουσίας με το μυαλό του γλύπτη;
         Ένα γλυπτό είναι η αποτύπωση του μυαλού του γλύπτη πάνω στην ύλη, συνεπώς μπορείς να πεις ότι αποτελείται από δύο πράγματα: τη νοητική ουσία του γλύπτη και την υλική ουσία του μαρμάρου.
         Άρα, από πλευράς ουσίας, ένα γλυπτό μετέχει κατά το ήμισυ στην νοητική ουσία του γλύπτη. Αλλά μόνο κατά το ήμισυ.
         Με παρόμοιο τρόπο η χριστιανική θρησκεία λέει πως ο άνθρωπος είναι πηλός στον οποίο εμφύσησε ψυχή ο Θεός. Συνεπώς ο άνθρωπος είναι η αποτύπωση του θείου μυαλού πάνω στην ύλη. Άρα είναι κατά το ήμισυ θείος.
         Ή μήπως όχι; Διότι η χριστιανική θρησκεία λέει επίσης πως η ύλη πηγάζει κι αυτή από τον Θεό, είναι φτιαγμένη από τη δική του ουσία (για τον απλό λόγο πως πριν από την Δημιουργία δεν υπάρχει τίποτα άλλο από τον Θεό, άρα δεν υπάρχει τίποτα άλλο από την ουσία του Θεού). Άρα από πού ξεφύτρωσε η ύλη; Από την ουσία του Θεού. Από πού ξεφύτρωσε ο νους/η ψυχή του ανθρώπου – εν πάση περιπτώσει, το άυλο κομμάτι του; Από την ουσία του Θεού. Άρα ο άνθρωπος είναι πλήρως ομοούσιος με τον Θεό.
         Το γεγονός, όπως γράφεις, πως ο Θεός είναι «ακατάληπτος, αχώρητος, άτμητος …..» δεν σημαίνει πως είναι διαφορετικής ουσίας από τον άνθρωπο.
         Γι' αυτό και λέμε: «κατ' εικόνα και ομοίωση». Διότι ο δικός μας νους είναι μια αντανάκλαση του νου του Θεού, και το δικό μας σώμα μια αντανάκλαση του σώματος του Θεού, που είναι ο κόσμος.
         Ο κόσμος είναι σώμα του Θεού γιατί είναι έκφραση της ουσίας του (όπως ήδη εξήγησα). Και το σώμα μας είναι μέρος του κόσμου, δηλαδή της υλικής ουσίας του Θεού (ή, για να το πω αλλιώς, της υλικής έκφρασης της ουσίας του Θεού).
         Ο νους μας είναι αντανάκλαση του νου του Θεού γιατί μπορεί να κατανοεί, να βάζει τον εαυτό του στη θέση των άλλων ή των διαφόρων καταστάσεων, δηλαδή να υιοθετεί και να ζωντανεύει ένα πρίσμα εξωτερικό του σώματός μας, της τοπικής μας ταύτισης. Μπορεί να απλώνεται. Κι αυτό ακριβώς είναι ο νους του Θεού, που είναι τόσο απλωμένος ώστε να είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών».
         Απ' εκεί και πέρα, το γεγονός πως ο νους μας και η δύναμή του είναι τόσο υποδεέστερα του νου του Θεού, δηλαδή υπολείπονται τόσο πολύ από το να είναι τέλεια και «πανταχού παρόντα», δεν μπορεί βέβαια να μην τονιστεί, όμως δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε μέρος του Θεού.
         Διότι τι άλλο θα μπορούσαμε να είμαστε; Τι άλλο μπορεί να είναι ένα γλυπτό παρά μέρος του γλύπτη που φιλοτέχνησε τόσο τη μορφή του όσο και το μάρμαρό του; Με ποιο τρόπο μπορεί να νοηθεί η οποιαδήποτε απόσταση μεταξύ ενός αντικειμένου και της πηγής του, όταν η φύση αυτής της πηγής δεν είναι τοπική αλλά απλώνεται παντού; Αν βρίσκεται παντού, βρίσκεται μέσα στα πάντα, σε όλα όσα βγήκαν από αυτό – δηλαδή στα πάντα.
         Όμως είναι αυτή η πηγή ολόκληρη ζωντανή μέσα στο κάθε ένα πράγμα; Το να ζωντανέψεις την ουσία του Θεού που υπάρχει μέσα σου, να κάνεις το θείο έμβρυο που λανθάνει στην μήτρα σου να γεννηθεί, είναι το αντικείμενο κάθε θρησκευτικής διδασκαλίας.
         Σε μια στιγμή ο Χριστός το εξέφρασε έτσι αυτό: Είπε πως ο πατέρας του θα στείλει στους Αποστόλους τον Παράκλητο – το Άγιο Πνεύμα.
         Το Άγιο Πνεύμα είναι αυτό που μεγαλώνει τον Θεό μέσα μας, που κάνει το πνεύμα και την αίσθησή μας να απλώνεται εκεί που ο Θεός βρίσκεται – στο αχανές διάστημα.

         Τότε βαπτιζόμαστε – με τα ύδατα του πυρός.

         «ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· […] αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ καὶ πυρί.»
         (Ματθαίος 3:11)
         http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Kata_Mathaion_Euaggelio/Kata_Mathaion_Euaggelio_kef.3.htm

         δηλ. «εγώ μεν σας βαπτίζω με τα ύδατα για να μετανοήσετε· όμως εκείνος θα σας βαπτίσει με το πνευματικό πυρ».

         Η φωτιά για την οποία ο Ιωάννης ο Πρόδρομος μιλά είναι η μετατροπή του περιορισμένου σε απεριόριστο. Την έζησα και συνηγορώ για αυτήν. Άλλαξε μόνιμα σε κάποιο βαθμό τον υλικό μου εαυτό και σύμπαν και τα έκανε πνευματικά. Άπλωσε το νου και το σώμα μου, σε κάποιο βαθμό, στο αχανές διάστημα.

         Είναι η ενέργεια του απέραντου, που ξεσπά μέσα στον άνθρωπο με τη δύναμη μιας ατομικής βόμβας, και τον εκτινάσσει μόνιμα έξω από τον εαυτό του.
         Αυτή η ενέργεια είναι η ουσία του Θεού,

         που λανθάνει μέσα στον άνθρωπο αλλά κάποτε ξυπνά.

         Έρχεται συγχρόνως από πάνω και από κάτω.

         Έρχεται συγχρόνως από τον Θεό και από σένα.

         Ενοποιεί τα πάντα σε μία ουσία, σε ένα και μόνο ον.

         Εκφρασμένο θρησκευτικά, όλα ο Θεός εποίησε μέσα από την ίδια του την ουσία, τον ίδιο του τον εαυτό.
         Εκφρασμένο φιλοσοφικά, υπάρχει ένα και μόνο ον.

         Αυτό στη φιλοσοφία λέγεται μονισμός.

         Ο μονισμός δεν είναι η ταύτιση του άθλιου εγωισμού του ανθρώπου, της κακίας, της φιλοχρηματίας ή της φιληδονίας του, με την απεριόριστη ύπαρξη.
         Είναι η κατανόηση πως, πίσω από όλες τις ατελείς και προβληματικές εκδηλώσεις του απεριόριστου, κρύβεται η ίδια του η οντότητα, που προσεγγίζεις με ένα άλμα που υπερβαίνει την προσκόλληση στο περιορισμένο.
         Αυτή είναι η ζωή του πραγματικού φιλοσόφου, του πραγματικού πιστού. Το άλμα έξω από το περιορισμένο συναίσθημα, την περιορισμένη διάνοια, τον περιορισμένο εαυτό. Το τράβηγμα του περιορισμένου και η προέκτασή του μέσα στο άπειρο.
         Τότε το κέντρο σταματά να είναι το εγώ, και γίνεται οικουμενικό.
         Τότε ο άνθρωπος είναι όντως «ακατάληπτος, αχώρητος, άτμητος …..».
         Όχι ως υλικό σώμα, μα ως πνεύμα.

         Έτσι κι αλλιώς, η προέλευση και ουσία της ύπαρξής μας ήταν πάντα «ακατάληπτη, αχώρητη και άτμητη …..»
         Το θέμα είναι πως δεν ζούσαμε αυτή τη βαθύτερή της διάσταση, γιατί μας συνάρπαζαν τα περιορισμένα πράγματα του κόσμου.
         Δεν ζούσαμε την ουσία, γιατί ήμασταν επιφανειακοί.

         Δεν ζούσαμε τη Ζωή, γιατί παραήταν μεγάλη για το μικροσκοπικό άνοιγμα της καρδιάς / του πνεύματός μας.
         Μέχρι…

         που έπαψε να είναι.

         Σαν παιδί, μεγαλώσαμε.
         Σαν ψυχή, τελειοποιηθήκαμε.
         Ή, έστω, βελτιωθήκαμε.
         Χωρέσαμε ένα μεγαλύτερο μέρος του Θεού, της δικής του οικουμενικότητας, της δικής του ενέργειας και ουσίας, μέσα μας.

         Και τι ήταν αυτή η ουσία; Ήταν οι ίδιες μας οι πράξεις, οι ίδιες μας οι σκέψεις, οι ίδιες μας οι ενοράσεις, που έτειναν προς τα ψηλά.

         Όλα αυτά ήταν ανέκαθεν η περιορισμένη έκφραση του δικού του εαυτού.
         Μα τι είναι το απεριόριστο παρά το τίναγμα του περιορισμένου έξω από τον εαυτό του, το τράβηγμα και επιμήκυνση του περιορισμένου πέρα από τα όριά του,
         το περιορισμένο που εκτείνεται απεριόριστα;

         Όσο μπορώ να πω, αυτή η διεύρυνση συμβαίνει στο επίπεδο του πνεύματος. Κανένας άγιος ή και θεάνθρωπος δεν έβγαλε ποτέ δεύτερο πόδι ή απεριόριστα χέρια.
         Γι' αυτό και το πνεύμα δεν γίνεται καταληπτό από όλους. Ο διευρυμένος άνθρωπος μάς είναι ακατάληπτος. Ποιος από τους αγίους (του Άγιου Όρους ή οποιουσδήποτε άλλους) έγινε ποτέ καταληπτός από τους απλούς προσκυνητές, που δεν είχαν το δικό του βάθος και πνευματικό βίωμα;
         Καμιά φορά βλέπουμε το θαύμα του αγίου και το θαυμάζουμε. Μα η πνευματική του ουσία που οδήγησε σε αυτό το θαύμα μάς διαφεύγει.
         Διότι ο άγιος δεν είναι ένας άνθρωπος σαν κι εμάς.
         Μα κι εμείς θα πάψουμε να είμαστε άνθρωποι «σαν κι εμάς», όταν υπερβούμε την ταύτιση με τον περιορισμένο εαυτό «μας».

         Υ.Γ. 2 Σε κατάλαβα κάπου λάθος. Τώρα καταλαβαίνω τι είπες. Έγραψες:

         «Άλλο πράγμα είναι να κατοικεί σε σένα η χάρις του Θεού και άλλο πράγμα είναι να μοιράζεσαι την ίδια ουσία με το Θεό. Ο άνθρωπος, δια μέσω αυτής της κατοίκησης, γίνεται ναός του ζώντος Θεού.»

         Ναι, και σε αυτό το κομμάτι επίσης είπες ότι ο άνθρωπος δεν έχει την ουσία του Θεού, απλά «μοιράζεται τη χάρη Του». Συνεπώς η διαφοροποίηση που έκανες είναι μεταξύ τού να έχει την χάρη (να είναι ο Θεός μέσα του αλλά σαν ξένο σώμα και άλλη οντότητα από τον ίδιο) και τού να έχει την ουσία του Θεού.
         Όμως σου λέω: Όταν ο Θεός είναι μέσα σου, σε μετασχηματίζει. Δεν σε αφήνει ως ένα άλλο ον, σε μετατρέπει στον εαυτό του.
         Όταν ο Χριστός εμφανίζεται σε κάποιους ανθρώπους, τότε υπάρχουν, κατά κάποιο τρόπο, δύο ξεχωριστά όντα. Ο Χριστός και εκείνοι. Ο Χριστός μετά, όταν πεθάνουν, τους υποδέχεται στον Ουρανό, κι εκείνοι είναι περιορισμένες ψυχές.
         Όμως η ιστορία δεν παραμένει εκεί. Ο άγιος δεν είναι απλά μια περιορισμένη ψυχή, μα έχει ενσωματώσει μέσα του, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, το απεριόριστο.
         Υπάρχουν στιγμές όπου γίνεται θεία αποκάλυψη. Και σε αυτήν μετατρέπεσαι σε απεριόριστο, με τη σωματικότητα και τη νόηση που είναι πλευρές της ψυχής σου. Η ψυχή σου ανοίγει, απλώνεται, διευρύνεται.
         Λοιπόν όταν η Χάρη του Θεού κατοικεί μέσα σου, η ουσία του Θεού κατοικεί μέσα σου.
         Και κατοικεί μέσα σου επειδή έχεις βγει από αυτή την ίδια – κι εσύ και όλος ο κόσμος. Το γράφουν όχι μόνο τα θρησκευτικά κείμενα του χριστιανισμού, μα και κάθε θρησκείας.

         Όμως δεν βίωνες την ουσία του –την οικουμενική ζωή, την αιώνια ζωή, την άτμητη ζωή, την απεριόριστη και αχώρητη ζωή

         –μέχρι που η χάρη του ήρθε μέσα σου, και την ξύπνησε μέσα σου, και σε μετέτρεψε από ένα επιφανειακό άνθρωπο σε άνθρωπο ουσίας.
         Τότε ξαναέγινες αυτό που αρχικά ήσουν, κι απ' το οποίο εξέπεσες.
         Ξαναέγινες αυτή η θεία ουσία που ο χριστιανισμός λέει ότι σε δημιούργησε.
         Και πλέον δεν τη βιώνεις τοπικά και περιορισμένα, μα οικουμενικά και απεριόριστα.
         Αυτή η μέρα είναι τα δικά σου Χριστούγεννα. Η μέρα που ο Θεός πραγματικά δημιούργησε… τον πνευματικό κόσμο.
         Δημιούργησε την ψυχή σου ως μια πνευματική, αιώνια και απεριόριστη οντότητα.
         Αυτό είναι η αγιοποίηση, και όχι να εδρεύει μέσα σου ένας Θεός, ως ασπρομάλλης γέρος, που την επόμενη στιγμή σε βαριέται και αποφασίζει να σ' αφήσει.
         Δεν είναι αυτό το αντικείμενο και ο σκοπός της θρησκείας, μα η ίδια η μετατροπή σου, η θέωσή σου.

         Θρησκεία είναι η τέχνη του πνευματικού μετασχηματισμού. Και ο χριστιανισμός προβάλλει τον εαυτό του ως μια τέτοια τέχνη.
         Μετασχηματισμός σημαίνει ότι εσύ ο ίδιος μεταλλάσσεσαι. Δεν σημαίνει πως απλά σε επισκέπτεται ο τέλειος.

         Σημαίνει πως εσύ ο ίδιος τελειοποιείσαι.

         Το τέλειο είναι το απεριόριστο, που υπάρχει παντού και γνωρίζει τα πάντα. Το περιορισμένο δεν είναι τέλειο.

         Ο Θεός είναι μια ουσία που κάνει εφικτό το να είσαι παντού και να γνωρίζεις τα πάντα, το να μην είσαι πουθενά και να μην γνωρίζεις τίποτα. Ο Θεός δεν είναι απλά ένα πρόσωπο. Είναι όλα τα πρόσωπα. Όμως είναι η οικουμενική διάσταση αυτών.
         Και θρησκεία είναι η τέχνη τού να μετατρέπεις την ατομική σου διάσταση σε οικουμενική.
         Αποκαλείται οσιοποίηση, θέωση. Δώστου ό,τι όνομα θέλεις.

         Τα ονόματα αναφέρονται στη μετατροπή του ατομικού σε οικουμενικό, κι αυτό είναι μια εμπειρία.
         Θρησκεία είναι η προετοιμασία σου για αυτή την εμπειρία.

         Και, στην πραγματικότητα, η προετοιμασία αυτή είναι και το αντικείμενο της γνήσιας φιλο-σοφίας, της γνήσιας τέχνης, του ανθρωπισμού… Κάθε πτυχής του ανθρώπινου πολιτισμού που σου διευρύνει τους ορίζοντες, που διευρύνει την αίσθηση (και όχι απλά την διανοητική θεώρηση) τού τι είσαι, που αναβαθμίζει και βελτιώνει την ποιότητα και οντότητά σου πέραν των ορίων της.

         Το σώμα μοιάζει να 'ναι ατομικό, μα η ψυχή δεν είναι ατομική. Είναι, στη βάση της, η ατομική εκδήλωση μιας οικουμενικής ουσίας.
         Στον χριστιανισμό η οικουμενική ουσία αποκαλείται Θεός και η μετατροπή της ατομικής σε οικουμενική αποκαλείται οσιοποίηση και θέωση.
         Σύμβολο του ιδεώδους του «θεανθρώπου», δηλαδή της ιδέας ότι Θεός και άνθρωπος μπορούν να ενωθούν (θέωση) θεωρείται ο Χριστός, ενώ στον ινδουισμό υπάρχουν και πολλά άλλα σύμβολα αυτής της ένωσης, πρόσωπα που υποτίθεται πως ήταν «θεάνθρωποι», δηλαδή βίωναν τον εαυτό τους ως μια απεριόριστη και οικουμενική οντότητα που περιλάμβανε τον γύρω από το σώμα τους κόσμο.

         Ο αριθμός των θεανθρώπων είναι μια διαφορά μεταξύ του χριστιανισμού και του ινδουισμού, μα πως σκοπός της θρησκείας είναι η θέωση, και ότι η θέωση είναι η διεύρυνση της ψυχής μέσα στο απεριόριστο, αυτό δεν είναι διαφορά τους. Είναι κοινό σημείο όχι μόνο μεταξύ των δύο αυτών θρησκειών, μα όλων των θρησκειών.

         Ο άγιος που εμφανίζει τον εαυτό του στην άλλη άκρη της Γης έχει ζήσει ένα πνευματικό μετασχηματισμό. Δεν είναι «η χάρη του Θεού» (τι είναι αυτό;) που τον κάνει να εμφανίζεται εκεί, μα η μετατροπή του σώματός του σε οικουμενικό και η υπέρβαση των συνόρων του χώρου σε ένα «πανταχού παρών»;

         Όσο πιο μεγάλο, ασύνορο και οικουμενικό είναι το «πανταχού παρών», τόσο περισσότερο είσαι θείος.

         Kostas Kostopoulos
         Κίμωνα, μια πολύ ωραία απάντηση δίνει ο καθηγητής κύριος Βασίλειος Τσίγκος στο παρακάτω βίντεο.
         Ιδιαίτερα, από το λεπτό 08:00 και μετά γίνεται πιο συγκεκριμένος.

         https://www.youtube.com/watch?v=PPRfOgOIZVM

         Κίμων
          Πες το μου με δικά σου λόγια. Αν βρω χρόνο θα το ακούσω κι αυτό, μα δεν μπορεί να αντικαταστήσει εσένα στη δική μας συζήτηση.

----------------------
---------------------------------